دفاع بیوتروریسم

جنگ‌افزارهاي ميكروبي هميشه گزينه‌ي قابل توجه جهت ساخت سلاح‌هاي كشتار جمعي و عمليات تروريستي بوده‌اند و اين امر به واسطه‌ي ويژگيهايي است كه در ساير سلاحهاي نامتعارف وجود ندارد يا به اين گستردگي نيست. اين خصوصيات عبارتند از:

·    توانايي بالا در ايجاد تلفات زياد، علي‌رغم اندك بودن مقدار اوليه: از آنجا كه عموماً اين سلاحها حاوي ميكروبهاي زنده بوده و اين ميكروبها قادرند تكثير شوند و يا از فردي به فرد ديگر سرايت نمايند، اين امكان وجود دارد كه با حجم اندك آتش، مقدار قابل ملاحظه‌ي از افراد دشمن را بيمار و از چرخه‌ي نبرد خارج كرد.

·       آلوده‌سازي منطقه‌اي وسيع: به دليل سرعت تكثير در مدت زمان كوتاه منطقه وسيعي را آلوده ساخته، كنترل و پاكسازي تقريباً غيرممكن مي‌سازند.  

·    ايجاد بيمار با عوارض طولاني مدت و نيازمند به مراقبتهاي گسترده: از خصوصياتي كه مهار اينگونه سلاحها پيچيده مي‌كند آن است كه ميكروب در محيط و در بدن فرد ميزبان تكثير يافته، امكان گسترش آن از يك منطقه به مناطق ديگر هميشه وجود دارد. از اين رو كنترل عامل بيماري و حتي افراد بيمار نيازمند مراقبتهاي گسترده، قرنطينه‌هاي وسيع و تجهيزات و ملزومات خاص است. همين امر موجب مشغول شدن گروهي از نيروهاي عمل كننده و خروج آنها از چرخه نبرد مي‌شود.

·    توانايي برخي عوامل در انتشار از طريق ناقل و يا فرد آلوده: با اين امكان، دشمن خواهد توانست منطقه‌ي وسيعتري را آلوده كرده، عده‌ي بيشتري را بيمار يا مرعوب سازد.

·     عدم وجود فنآوري كافي و سيستمهاي شناسايي كارآمد: علي‌رغم پيشرفتها‌ي گسترده‌ در علوم ميكروب‌شناسي و بيوتكنولوژي، هنوز نمي‌توان صد در صد به يك سيستم جامع تشخيصي را در برابر عوامل ميكروبي جنگهاي‌نوين دست يافت. با توجه به ميكروبهاي نو‌پديد (ميكروبهايي كه به طور طبيعي وجود ندارند، بلكه در آزمايشگاه‌ها و با كمك علوم مهندسي ژنتيك و بيوتكنولوژي ساخته مي‌شوند) و باز‌پديد (ميكروبهايي كه عملاً نسلشان از بين رفته، ولي نمونه‌هايي از آنها را در برخي كليكسيونهاي ميكروبي مي‌توان يافت، مانند ويروس آبله) هميشه بخشي از مؤلفه‌هاي تشخيص و شناسايي غيرقابل اطمينان بوده، كه همين امر خطر اين‌گونه سلاحها را افزايش خواهند داد. از سوي ديگر تكهاي ميكروبي‌ برخلاف تك‌هاي شيميايي، با كمك حواس پنجگانه مطلقاً قابل تشخيص نيستند.

·    امكان سرايت و گسترش سريع: اگرچه برخي از انواع عوامل ميكروبي ‌مسري نبوده، تنها فردي را كه از منبع آلودگي (سلاح، مخازن عفونت و يا ناقلين[1]) آلوده‌ شده را بيمار مي‌كنند[2]، اما كم نيستند عوامل ويروسي و باكتريايي كه از امكان سرايت فرد به فرد، مرده به زنده و حيوان به انسان برخوردار بوده به سرعت در منطقه پخش مي‌شوند.

·    كاهش نقش خودامدادي و دگر امدادي و افزايش حس نااميدي در جبهه و عقبه: معمولاً نام ميكروب تداعي‌كننده بيماري و نام بيماري تداعي‌گر هراسِ سرايت از فردي به فرد ديگر است. در جنگهاي ميكروبي، حتي اگر ميكروب مورد استفاده مسري نباشد، باز هراس و وحشتي فراگير را در بين نيروها باعث مي‌شود. آنگونه كه اين ترس حتي به پشت جبهه و خانواده‌ي رزمنده نيز خواهد رسيد. در عين‌حال بر خلاف ساير سلاحهاي نامتعارف، به دليل نياز به درمان تخصصي، نقش خودامدادي و دگرامدادي در آن بسيار ناچيز است.

·    وجود يك دوره‌ي نهفته بيماري:  اين خصوصيت باعث مي‌شود تشخيص، شناسايي، درمان و پيشگيري از انتقال بيماري با تأخير انجام شده و «زمان» كه مهمترين مؤلفه‌ي دفاعي است، به نفع دشمن حفظ شود. در عين حال همين فرصت از دست رفته باعث افزايش تلفات خواهد شد.

·    ايجاد علائم عمومي و غيراختصاصي و اصولاً پيچيده بودن تشخيص: بسيار از بيماريهاي ميكروبي در شروع داراي علائمي يكسان مانند تب، لرز، سرفه، درد عضلاني و ... بوده كه امكان تشخيص افتراقي و صحيح را از پزشك مي‌گيرد. مثلاً سياه‌زخم ريوي در بدو امر علائمي درست شبيه يك سرماخوردگيِ ساده را ايجاد مي‌كند و زماني علائم اختصاصي آن در فرد بروز مي‌نمايد كه معمولاً ديگر كاري براي بيمار نمي‌شود انجام داد. لذا همواره اين شُبهه وجود خواهد داشت كه آيا فرد دچار يك بيماري عادي و بومي شده يا هدف يك حمله بيولوژيك قرار گرفته است.

·     ايجاد رعب و وحشت: اين دسته از عوامل مي‌توانند به دليل عدم توانائي كشف و سنجش سريع و مخفي بودن اثرات آنها باعث ترس و وحشت در بين مردم و رزمندگان شوند.

·     مداومت اثر: عوامل ميكروبي در شرايط مناسب مي‌توانند تا مدت قابل ملاحظه‌اي با توان بيماريزايي در منطقه باقي مانده، علاوه بر آن بعد از ابتلاي افراد به بيماري تا مدتي هر كدام از بيماران خود به صورت مخزن و ناقل عفونت عمل كرده، افراد بيشتري را آلوده سازند.

·     جلوگيري از آسيب هاي خودي: دشمن مي‌تواند با مصون سازي كليه پرسنل خود نسبت به عوامل ميكروبي مورد نظر، از آسيب هاي احتمالي آنها جلوگيري نمايد.

·    كمترين آسيب به تجهيزات و تأسيسات: شايد مهمترين خصوصيت اين شاخه از سلاحهاي كشتار جمعي در كنار احساس رعب و وحشتي كه به همراه دارند، اين است كه صرفاً عليه موجودات زنده (انسان، دام، طيور و گياهان) كاربرد داشته، به تأسيسات و ابنيه و تجهيزات جنگي آسيبي نمي‌رسانند.

بختیار باشید